Trong suốt thai kỳ, mẹ bầu có thể gặp phải nhiều tình trạng nguy hiểm, trong đó nhau tiền đạo là một vấn đề đáng lo ngại. Nhau tiền đạo gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cả mẹ và bé trong ba tháng cuối của thai kỳ và trong quá trình sinh nở. Vậy nhau tiền đạo là gì và mức độ nghiêm trọng của nó như thế nào? Bài viết dưới đây của Tạp Chí Mẹ và Bé sẽ giải đáp những thắc mắc này và đưa ra những gợi ý giúp mẹ bầu phòng tránh nhau tiền đạo hiệu quả.
Nhau tiền đạo (hay rau tiền đạo) là gì?
Nhau thai là bộ phận quan trọng của thai nhi, kết nối dây rốn với thành tử cung của mẹ. Nó phát triển ở bất cứ nơi nào trứng thụ tinh bám vào tử cung. Nhau tiền đạo xảy ra khi nhau thai nằm ở vị trí thấp trong tử cung và duy trì vị trí này cho đến khi thai kỳ đã qua nửa.
Thông thường, nhau thai bám vào bốn vị trí trong tử cung:
- Phía trước thành tử cung
- Phía sau thành tử cung
- Phía trên thành tử cung
- Bên phải hoặc bên trái thành tử cung
Khi nhau thai không nằm ở những vị trí trên, hiện tượng này được gọi là nhau tiền đạo. Trường hợp phổ biến nhất là khi nhau thai bám vào một phần hoặc toàn bộ phía dưới thành tử cung.
Để xác định nhau tiền đạo, bà bầu có thể:
- Siêu âm: Bác sĩ sẽ thực hiện siêu âm để xác định vị trí bám của nhau thai.
- Quan sát các dấu hiệu: Ra máu bất thường vào ba tháng cuối thai kỳ hoặc trong giai đoạn chuyển dạ, tái ra máu âm đạo nhiều lần.
Nhau tiền đạo có thể gây ra những nguy hiểm nghiêm trọng, do đó việc theo dõi và chẩn đoán kịp thời là rất quan trọng để bảo đảm sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Nguyên nhân gây ra tình trạng nhau tiền đạo
Hiện nay, y học hiện đại vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân gây ra nhau tiền đạo. Tỷ lệ thai phụ gặp phải tình trạng này là khoảng 1/300. Tuy nhiên, phụ nữ trên 35 tuổi có nguy cơ cao hơn.
Nhau thai có thể che một phần cổ tử cung (nhau tiền đạo bán trung tâm) hoặc che phủ hoàn toàn cổ tử cung (nhau tiền đạo trung tâm hoàn toàn). Trong cả hai trường hợp này, thai nhi đều cần được sinh mổ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Sự khác biệt giữa nhau thai bình thường và nhau thai tiền đạo.
Biểu hiện thường gặp khi bị nhau tiền đạo
Khi bị nhau tiền đạo, mẹ bầu có thể gặp các biểu hiện như choáng váng nếu mất nhiều máu, với các triệu chứng như da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, tay chân lạnh, mạch đập nhanh, thở gấp, huyết áp có thể bình thường hoặc giảm. Người bệnh thường cảm thấy hốt hoảng và lo sợ. Nếu mất máu ít, bệnh nhân có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi.
Chảy máu âm đạo là triệu chứng phổ biến nhất của nhau tiền đạo, thường xảy ra trong 3 tháng cuối thai kỳ. Máu chảy thường có màu đỏ tươi, có thể lẫn máu cục, chảy tự nhiên và tự ngừng đột ngột. Tình trạng này có thể tái phát nhiều lần với lượng máu ngày càng tăng, xảy ra trong 3 tháng cuối thai kỳ hoặc lúc chuyển dạ.
Đau bụng do tử cung co thắt và ngôi thai bất thường như ngôi ngang, ngôi mông, hoặc ngôi đầu cao cũng là những dấu hiệu thường gặp. Khi khám trong, có thể sờ thấy bánh nhau qua cổ tử cung. Nếu đặt mỏ vịt, sẽ thấy máu chảy từ cổ tử cung. Tim thai cũng có thể biến đổi tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Biến chứng của nhau tiền đạo đối với mẹ và bé
Đối với mẹ bầu
- Trong thai kỳ: Nhau tiền đạo gây chảy máu liên tục và kéo dài, dẫn đến thiếu máu và nguy cơ sinh non.
- Khi chuyển dạ: Nhau tiền đạo làm tử cung thiếu khả năng co thắt, dẫn đến khó cầm máu, dễ xuất huyết, sốc và nguy cơ tử vong.
- Sau khi sinh: Nếu nhau thai bám gần cổ tử cung, cổ tử cung có thể bị hở, dễ nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập. Trong một số trường hợp, nhau thai bám quá chặt và không thể rời khỏi tử cung.
Đối với thai nhi
- Thai nhi nhận dinh dưỡng và oxy từ mẹ. Nhau tiền đạo làm mẹ mất máu, khiến thai nhi thiếu dinh dưỡng, kém phát triển và suy thai.
- Nếu mẹ bị xuất huyết nặng, bác sĩ có thể chỉ định sinh non để đảm bảo tính mạng cho mẹ. Thai nhi sinh non dễ mắc các bệnh về hô hấp và chậm phát triển, với tỷ lệ sống sót thấp hơn. Nếu nhau thai nằm ở vị trí thấp trong tử cung, nó có thể chắn một phần hoặc toàn bộ đường ra của thai nhi, gây ra ngôi thai ngược.
Các biến chứng khác có thể xảy ra với nhau tiền đạo
- Chảy máu đột ngột: Phụ nữ bị nhau tiền đạo có nguy cơ chảy máu đột ngột nhưng không đau trong giai đoạn mang thai và khi sinh. Các nguy cơ cao hơn nếu đã từng bị nhau tiền đạo, từng có con, từng đẻ mổ, hút thuốc, sử dụng cocain, trên 35 tuổi, có tiền sử sảy thai hoặc nạo phá thai. Nếu không điều trị, chảy máu âm đạo có thể trở nên nghiêm trọng và đe dọa tính mạng của cả mẹ và con.
- Nhau cài răng lược: Là biến chứng hiếm gặp khi nhau thai bám sâu vào thành tử cung và không bong ra sau khi sinh. Nguy cơ này tăng nếu đã từng sinh mổ. Biến chứng này mang nguy cơ chảy máu nghiêm trọng khi sinh mổ và đe dọa sức khỏe của mẹ.
- Mạch máu tiền đạo: Là biến chứng rất hiếm, xảy ra khi mạch máu từ dây rốn chạy qua màng che của cổ tử cung, dễ bị rách và chảy máu. Tỷ lệ xảy ra từ 1/6000 đến 1/2000 ca mang thai. Nguy cơ chảy máu do mạch máu tiền đạo ảnh hưởng nhiều đến sự sống của thai nhi. Nếu phát hiện sớm, mẹ có thể phải nhập viện từ tuần 28 của thai kỳ và quyết định cấp cứu mổ lấy thai ngay lập tức nếu có dấu hiệu.
Cách phòng ngừa nhau tiền đạo
Để giảm nguy cơ bị nhau tiền đạo, mẹ bầu có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Trước khi mang thai và trong thai kỳ: Hạn chế mang thai sau 35 tuổi, đặc biệt nếu đã có đủ con. Tránh sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, bia rượu.
- Nhau tiền đạo không triệu chứng: Theo dõi ngoại trú, tránh giao hợp và làm việc nặng. Sử dụng thuốc kích thích thai phát triển theo chỉ định của bác sĩ. Đến bệnh viện ngay khi có chảy máu âm đạo hoặc có cơn co tử cung.
- Nhau tiền đạo có chảy máu âm đạo ít: Cố gắng giữ thai đến 32-34 tuần và dùng thuốc hỗ trợ phát triển phổi cho thai nhi. Truyền máu nếu mẹ bị thiếu máu và theo dõi chặt chẽ tim thai. Nếu có dấu hiệu bất thường, cần mổ lấy thai ngay.
- Nhau tiền đạo có chảy máu âm đạo nhiều: Truyền máu và hồi sức cho mẹ. Mổ lấy thai ngay và chuyển trẻ sơ sinh đến phòng hồi sức. Theo dõi chặt chẽ sức khỏe của mẹ sau sinh.
Phải làm gì khi bị nhau tiền đạo?
Mặc dù mẹ bầu không thể thay đổi vị trí của nhau tiền đạo, nhưng có thể thực hiện nhiều biện pháp để duy trì sức khỏe tốt cho cả mẹ và bé.
- Chế độ dinh dưỡng: Ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, đặc biệt là các loại giàu sắt như thịt đỏ và rau xanh lá, để giảm nguy cơ thiếu máu. Nếu lượng sắt trong cơ thể thấp, bác sĩ hoặc hộ sinh sẽ khuyên bổ sung thêm sắt.
- Hoạt động thể chất: Nếu phải nhập viện, giữ cho hệ tuần hoàn hoạt động tốt để ngăn ngừa máu đông. Cố gắng đi lại xung quanh, uống nhiều nước và mang tất chân loại dài theo chỉ định của hộ sinh.
Xem thêm: Mang thai ngoài tử cung có nguy hiểm không?
Nhau tiền đạo là một tình trạng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Do đó, thai phụ cần kiểm tra thai kỳ thường xuyên, đặc biệt trong những tháng cuối. Khi có dấu hiệu bất thường, cần đến bệnh viện ngay để kiểm tra và theo dõi kịp thời.
Võ Yến, sinh năm 1988, Cử nhân Điều dưỡng chuyên ngành hộ sinh, tốt nghiệp Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh.